Παράλυση προσωπικού νεύρου
Η παράλυση του προσωπικού νεύρου έχει εξαιρετικά σοβαρές συνέπειες στη ζωή και την ψυχολογία των ασθενών λόγω των δραματικών επιπτώσεών της στην έκφραση των συναισθημάτων και την επικοινωνία διαμέσου των εκφράσεων του προσώπου. Η έγκαιρη και σωστη διάγνωση είναι και στην περίπτωση αυτή κεφαλαιώδους σημασίας. Η εμπειρία και η ικανότητα του Πλαστικού Χειρουργού παίζουν καταλυτικό ρόλο στην ορθή αναγνώριση του μηχανισμού/αιτίας της προσωπικής παράλυσης καθώς και στον εξατομικευμένο σχεδιασμό της θεραπείας.
Τα αίτια της παράλυσης του προσωπικού νεύρου εκπροσωπούν ευρύ φάσμα νόσων, ταξινομούνται αδρά σε ιδιοπαθή, τραυματικά, λοιμώδη και νεοπλασματικά.
- Ιδιοπαθή αίτια
Η παράλυση τύπου Bell (ιδιοπαθής) αποτελεί τη συχνότερη αιτία παράλυσης του νεύρου και είναι υπεύθυνη σε ποσοστό 49−51% των περιπτώσεων, με εκτιμώμενη ετήσια επίπτωση 20−32,7 ανά 100.000 άτομα. Η επίπτωσή της είναι υψηλότερη στις ηλικίες 15−45 ετών.
- Τραυματικά αίτια
Είναι δυνατόν να οφείλεται σε ιατρογενή τραυματισμό, διατιτραίνοντα τραύματα προσώπου και παρωτιδικής χώρας και κατάγματα του κροταφικού οστού. Η τραυματική κάκωση του προσωπικού νεύρου από νύσσοντα όργανα ή βλήματα παρουσιάζει ιδιαιτερότητες όσον αφορά στην αντιμετώπιση, επειδή συνήθως η βλάβη αφορά σε πολλαπλά επίπεδα του νεύρου και καθιστά προβληματική τη λειτουργική αποκατάσταση.
- Ογκολογικά αίτια
Το σβάνωμα και το αιμαγγείωμα να αναφέρονται ως οι συχνότεροι όγκοι του προσωπικού νεύρου. Τα ακουστικά νευρινώματα που αφορούν το ακουστικό νευρο, οι όγκοι της παρεγκεφαλίδας και λοιπές εξεργασίες στη βάση του κρανίου ή και ενδοκρανικά, αποτελούν μια ιδιαιτερη κατηγορία ογκολογικών αιτίων που μπορει μεν να μην αφορούν το ίδιο το προσωπικό νευρο, οδηγούν όμως πολύ συχνά σε σύστοιχη εκτομή ή/και βλάβη αυτού για ογκολογικούς λόγους είτε προσβασης είτε διήθησης απο τον πρωτοπαθη όγκο.
- Άλλα αίτια
-Μεταβολικά νοσήματα (σακχαρώδης διαβήτης, υπερθυρεοειδισμός, υπέρταση).
-Αυτοάνοσες παθήσεις
-Νευρολογικές νόσοι (σκλήρυνση κατά πλάκας, τη μυασθένεια gravis και το σύνδρομο Guillain-Barré).
Θεραπεία
Εκτός των περιπτώσεων που η βλαβη είναι περιορισμένη και μπορεί να αντιμετωπιστεί συντηρητικά (π.χ. με αγωγή αντιφλεγμωνωδών, στεροειδών κτλ), οι υπόλοιπες περιπτώσεις αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Θεμελιώδη ρόλο παιζει ο χρόνος που πέρασε απο τη βλάβη/εκτομή του προσωπικού νεύρου, ο χρονος δηλαδή απονεύρωσης των προσωπικών μυών.
Αξίζει να σημειωθεί οτι η παράλυση του προσώπου αντιμετωπίζεται ανα τριτημόριο (άνω τριτημόριο ο σφιγκτήρας των βλεφάρων, μέσο τριτημόριο ο ανελκτήρας της γωνίας του στόματος και κάτω τριτημόριο το σύστημα μυών που κατεβάζουν τη γωνία του στόματος).
Έτσι, η αποκατάσταση του προσωπικού νεύρου γίνεται συνηθηθέστερα με απευθείας συρραφή σε όσες περιπτώσεις το έλλειμμα (λογω εκτομής με τον όγκο) είναι μικρότερο απο 2 cm και με την παρεμβολή νευρικών μοσχευμάτων απο το γαστροκνημιαίο νεύρο στα μεγαλύτερα ελλείμματα. Σε περιπτώσεις που η εκτομή αφορά μεγάλη έκταση του προσωπικού νεύρου σε βαθμό που να χρειάζεται υπερβολικά μεγάλος αριθμός νευρικών μοσχευμάτων ή που το κεντρικό κολόβωμα του νευρου είναι πολύ μικρό για να υποστηρίξει πολλαπλές τελικοτελικές αναστομώσεις, προτιμάται η επανανεύρωση με χιαστί νευρικά μοσχεύματα που αναστομώνονται στο ένα τους ακρο τελικοπλάγια με κλάδους του ετερόπλευρου φυσιολογικού προσωπικού νευρου και με το αλλο τελικο-τελικα με τα κεντρικά κολοβώματα των αντίστοιχων κομμένων συστοιχων κλάδων. Τα μοσχεύματα αυτά άγουν νευρικές ίνες απο τους ετερόπλευρους κλάδους που χρειάζονται 6-9 μήνες να διασχίσουν το πρόσωπο και να φτάσουν στον προορισμό τους. Σε περιπτωσεις που ο χρόνος αυτός λόγω καθυστερημένης διάγνωσης-θεραπείας και απο τη στιγμή της απονέυρωσης, ξεπερνάει τους 12 μήνες τότε εφαρμόζεται παράλληλα με τα χιαστί μοσχεύματα και η μέθοδος ‘babysitter’. Κατα αυτή τη μέθοδο το περιφερικό κολόβωμα του εκταμέντα τραχηλοπροσωπικού κλάδου αναστομώνεται τελικοπλάγια με το υπογλώσσιο νεύρο, η με την παρεμβολή ενδιαμεσου νευρικού μοσχέυματος που ενώνει τελικοτελικά το 45% περίπου της διατομής του υπογλωσσίου με το περιφερικό κολοβωμα του τραχηλοπροσωπικού κλαδου. Ο σκοπός που γίνεται αυτό είναι για να διατηρηθεί η νεύρωσή των αυτόχθονων μυών του προσώπου και να αποφευχθεί ή ίνωση (λογω παρατεταμένης απονεύρωσης) αυτών που θα έκανε την επανανεύρωσή τους απο τις ίνες των χιαστί νευρικών μοσχευμάτων αδύνατη και για να διατηρηθέι το μέγεθος και οι διαστάσεις τους. Ακολουθεί η ελεύθερη μεταφορά μυός (συνηθέστερα του ισχνού προσωαγωγού) η τοποθέτησή του στο πάσχον ήμισυ του προσώπου, η καθήλωσή του με τροπο τετοιον που να υποκαθιστά τη λειτουργία των απνευρωμένων προσωπικών μυών και η επανανεύωσή του με κλαδους απο τα χιαστί νευρικά μοσχεύματα. Σε περιπτωσεις που η απονεύρωση είναι πάνω απο 2-2.5 έτη ή έχει οδηγήσει σε ηλεκτροφυσιολογικά ανενεργους περοσωπικούς μύς, τοτε γίνεται κατευθείαν η ελευθερη μεταφορά μυός/μυών.
